Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Powyższy przepis określa sytuację, w której sąd może rozwiązać małżeństwo przez rozwód (przesłanka pozytywna rozwodu). Ta przesłanka zostanie spełniona wówczas, gdy rozkład pożycia jest trwały i zupełny. Rozkład ma charakter zupełny, jeżeli ustały więzi fizyczne, duchowe i gospodarcze małżonków. W przypadku, gdyby doszło do zachowania co najmniej jednej z więzi, nie można mówić o pozytywnej przesłance pozwalającej na orzeczenia rozwodu przez sąd. W mojej praktyce adwokackiej zdarzały się przypadki, gdy w chwili składania pozwu nie doszło do trwałego ustania jednej z wyżej wymienionych więzi, co jednak ostatecznie nie spowodowało oddalenia powództwa o orzeczenie rozwodu. Ponadto, orzecznictwo sądowe dostarcza nam orzeczeń, które pozwalają interpretować tą przesłankę w sposób mniej lub bardziej liberalnie. Tytułem przykładu można wskazać na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 12 września 1960 roku, w którym sąd stwierdził, że: „Sporadyczne, odległe w czasie stosunki fizyczne między małżonkami, które nie wprowadziły żadnych zmian w pożyciu małżeńskim, ani w stosunku do męża, ani konkubiny, nie dowodzą nieistnienia rozkładu”. Z kolei w innym wyroku Sąd Najwyższy stwierdził, iż ustanie wspólnoty fizycznej lub gospodarczej może w konkretnym przypadku nie stanowić objawu rozkładu, jeżeli wynika ono z okoliczności niezależnych od małżonków lub z ich zgodnej woli uzasadnionej okolicznościami życiowymi. Przykładem takiej sytuacji może być ustanie współżycia fizycznego na skutek choroby małżonka, rozłączenie małżonków spowodowane pobytem w szpitalu, długotrwałym wyjazdem służbowym, pracą zarobkową małżonków w różnych odległych od siebie miejscowościach. Każda sprawa jest inna i spełnienie przesłanki pozytywnej należy badać indywidualnie.

Jednocześnie orzeczenie rozwodu jest uzależnione od nie wystąpienia jednej z trzech przesłanek negatywnych. Tak więc, sąd nie może orzec rozwodu w poniższych sytuacjach:

– orzeczenie rozwodu jest sprzeczne z dobrem wspólnych małoletnich dzieci;

– orzeczenie rozwodu jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego;

– żąda rozwodu małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia.
Jednakże na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie, co powoduje takie skutki, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.

Ponadto, w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o:

– władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków;

– kontaktach rodziców z dzieckiem, na wspólny wniosek sąd może nie orzekać o tym w wyroku rozwodowym oraz

– orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka (czyli orzeka o wysokości tzw. alimentów na dziecko i osobach zobowiązanych do ich płacenia);

– orzeka o dostarczanie środków utrzymania przez jednego małżonka drugiemu oraz przyczyniania się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego przez drugiego z małżonków, jeśli zostało takie żądanie złożone w postępowaniu rozwodowym (czyli orzeka o tzw. alimentach na rzecz jednego z małżonków od drugiego małżonka).

Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków, przy czym w wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka.

Wyrok rozwodowy powoduje ustanie wspólności majątkowej małżonków. Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Sądy dokonują podziału majątku wspólnego w niezwykle rzadko, a taka możliwość praktycznie istnieje w sytuacji, gdy strony przedstawią zgodny wniosek o podział ich wspólnego majątku.

Podsumowując, orzeczenie rozwodu dość poważnie wpływa na życie rozwiedzionych małżonków oraz ich wspólnych dzieci, gdyż zakres wyroku rozwodowego jest szeroki.

W przypadku wątpliwości lub sporów wynikłych na tle tego zagadnienia zapraszam do skorzystania z usług naszej kancelarii.

Z poważaniem,

Adwokat Marcin Stępień